Phần 1: Ta cần đứng đâu trong thế giới AI?
Có thể nói, một trong những kỹ năng quan trọng nhất của con người là tìm kiếm thông tin để giải quyết vấn đề trong cuộc sống (1). Ví dụ: để nấu một bữa ăn tối cho 4 người, ta cần tìm hiểu sở thích ăn uống của khách mời, công thức các món ăn phù hợp, các loại dụng cụ nấu nướng, thực phẩm phù hợp. Sau khi có tất cả thông tin và nguyên vật liệu, ta có thể nấu bữa tối.
AI, hiểu đơn giản, là máy tính có khả năng tập hợp, phân tích và xử lý dữ liệu theo yêu cầu. Vì là máy nên khả năng tìm kiếm dữ liệu của chúng sẽ nhanh và chính xác hơn con người rất nhiều. Đó là lý do các hãng công nghệ khổng lồ như Google, Facebook, Apple, … đua nhau tạo lập trợ lý ảo có thể nhận dạng hình ảnh, giọng nói, tư vấn các loại sách, phim, nhạc, kết nối với hệ thống nhà thông minh, xác định và phân loại khách hàng, phát hiện các loại bệnh tiềm ẩn,… Kết hợp với công nghệ sinh học và máy in 3D, khả năng này gần như thay thế tất cả các công việc tương đối đơn giản hiện nay như trợ lý người, tài xế, nhân viên phân tích kinh doanh, y tá, nhân viên bán hàng, công nhân,… Đó là lý do vì sao AI trở thành mối đe doạ lớn.
Nhưng nhìn chung, tất cả những khả năng trên đều là : tập hợp rất rất nhiều dữ liệu – phân tích – xử lý (hoặc đề nghị hướng xử lý) đối với TỪNG công việc cụ thể.
Cùng ví dụ bên trên, với công nghệ hiện nay, chỉ cần một AI có khả năng tạo ra đồ ăn 3D là làm được. Nhưng nếu ta thêm yêu cầu: nấu một bữa tối cho 4 người, nhưng trong đó có một cặp vợ chồng có sở thích ăn những món có vị tinh tế và trang trí cầu kỳ, một người khách chỉ thích ăn tất cả những món cay nồng, một cô gái tuổi teen biếng ăn, cùng lúc đó là dỗ em bé đang kêu gào, lập kế hoạch đi cắm trại cho tuần sau và trả lời một khách hàng đang điên tiết qua điện thoại. Làm được tất cả những yêu cầu trên hiện chỉ có thể là con người, cụ thể là … các bà mẹ !!!
Lý do là hiện nay AI chưa có khả năng làm được (2):
1- Những công việc phức tạp và khó đoán trước.
2- Những công việc đòi hỏi tương tác tình cảm giữa người – người.
Tựu trung là những việc đòi hỏi khả năng xử lý rất nhiều thông tin khác nhau đan xen.
Tuy nhiên, khả năng tìm kiếm thông tin của AI là vượt trội. Nên điều chúng ta rất nên làm là tận dụng điều đó để tổng hợp được tất cả những thông tin cần thiết nhất mà AI đem lại, phân tích nó để giải quyết vấn đề.
Nói cách khác, AI đem đến cho ta thông tin và thậm chí có thể đề xuất hướng giải quyết giúp ta. Nhưng ta cần thông tin đó để giải quyết điều gì và giải quyết như thế nào vẫn là do ta quyết định.
Trong tương lai, chắc chắn những công việc đơn giản mang tính lặp lại, tổng hợp thông tin đơn thuần sẽ không còn cần nhiều nhân lực nữa. Chúng ta cần tiến đến thực hiện những công việc phức tạp và đòi hỏi tương tác người – người nhiều hơn, khả năng ra quyết định, tính sáng tạo cao hơn để giải quyết vấn đề tốt hơn.
Vậy, học gì để đạt được những kỹ năng trên?
Nguồn tham khảo:
(1) Trích từ bài nói chuyện “The Challenges of the 21st century” của Yuval Noah Harari:
https://www.youtube.com/watch?v=FSloTpkHYYI&t=2s&frags=pl%2Cwn
(2) Trích từ bài báo “What jobs will be still around in 20 years?”:
https://www.theguardian.com/us-news/2017/jun/26/jobs-future-automation-robots-skills-creative-health
